Η ελληνική κοινωνία βιώνει μια περίοδο γενικευμένης αμφισβήτησης και απογοήτευσης. Οι πολίτες, κουρασμένοι από τις διαρκείς κρίσεις, τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και τη στασιμότητα, αισθάνονται πως οι ίδιες παθογένειες επαναλαμβάνονται, κρατώντας τη χώρα πίσω. Παρά τις όποιες προσπάθειες εκσυγχρονισμού, το κράτος εξακολουθεί να λειτουργεί με αργούς, αναποτελεσματικούς ρυθμούς, η δημόσια διοίκηση παραμένει δυσκίνητη και η οικονομική ανάπτυξη δε μεταφράζεται σε ουσιαστική βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο πολιτικό ή οικονομικό. Είναι δομικό και αφορά τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα έχει μάθει να λειτουργεί εδώ και δεκαετίες. Δεν αρκεί, λοιπόν, μια επιφανειακή αλλαγή ή μια απλή μεταρρύθμιση. Αυτό που απαιτείται είναι Αποδέσμευση από ότι κρατά τη χώρα εγκλωβισμένη. Μια ριζική αποκοπή από τις παθογένειες του παρελθόντος, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για ένα νέο, βιώσιμο και δίκαιο μοντέλο διακυβέρνησης και ανάπτυξης.
Η πολιτική στασιμότητα και η ανάγκη για ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης
Για δεκαετίες, το ελληνικό πολιτικό σύστημα αναπαράγει τα ίδια πρόσωπα, τις ίδιες μεθόδους και τις ίδιες παθογένειες. Οι εναλλαγές κυβερνήσεων δε συνοδεύονται από ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του κράτους. Αντί για ένα σύγχρονο, ευέλικτο και διαφανές σύστημα διακυβέρνησης, εξακολουθούμε να βλέπουμε ένα πελατειακό μοντέλο που βασίζεται στον κομματισμό, τις προσωπικές εξυπηρετήσεις και την αναβλητικότητα.
Η Αποδέσμευση από αυτή τη νοοτροπία σημαίνει την πλήρη αναδόμηση του τρόπου με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις στη χώρα. Απαιτείται ένας νέος τρόπος διακυβέρνησης που θα βασίζεται στην αξιοκρατία, τη λογοδοσία και τη στρατηγική σκέψη. Ένα κράτος που δε θα εξυπηρετεί το πολιτικό σύστημα, αλλά θα υπηρετεί τον πολίτη.
Η οικονομική στασιμότητα και η ανάγκη για πραγματική ανάπτυξη
Παρά τα θετικά μακροοικονομικά δεδομένα που παρουσιάζονται, η καθημερινότητα των πολιτών συνεχίζει να είναι δύσκολη. Η αγοραστική δύναμη μειώνεται, οι φόροι παραμένουν υψηλοί, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αγωνίζονται να επιβιώσουν και οι νέοι αδυνατούν να οραματιστούν το μέλλον τους στη χώρα. Το ελληνικό οικονομικό μοντέλο εξακολουθεί να στηρίζεται σε αναχρονιστικές δομές, σε μια δυσκίνητη γραφειοκρατία και σε πολιτικές που περισσότερο εμποδίζουν παρά ενισχύουν την πραγματική οικονομία.
Η Αποδέσμευση από αυτό το σύστημα είναι αναγκαία. Η Ελλάδα πρέπει να περάσει σε ένα μοντέλο παραγωγικής οικονομίας που θα στηρίζει την καινοτομία, θα προσφέρει φορολογικά κίνητρα και θα επιβραβεύει την εργασία. Οι πολίτες δε ζητούν απλώς επιδοτήσεις ή προσωρινές λύσεις. Ζητούν ένα κράτος που θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε ο καθένας να μπορεί να αναπτυχθεί και να ευημερήσει με βάση τις δυνατότητές του.
Η δικαιοσύνη ως παράγοντας εμπιστοσύνης στο κράτος
Το ελληνικό δικαστικό σύστημα είναι από τα πιο αργά στην Ευρώπη, με υποθέσεις να εκκρεμούν για χρόνια και σκάνδαλα που είτε μένουν ατιμώρητα είτε παραγράφονται. Οι πολίτες αισθάνονται πως η δικαιοσύνη λειτουργεί με δύο μέτρα και δύο σταθμά, όπου οι ισχυροί έχουν προνομιακή μεταχείριση, ενώ οι απλοί πολίτες περιμένουν χρόνια για να δικαιωθούν.
Η Αποδέσμευση από αυτή την κατάσταση σημαίνει τη ριζική αναδιοργάνωση του δικαστικού συστήματος, ώστε να αποδίδεται άμεση, αντικειμενική και αμερόληπτη δικαιοσύνη. Χωρίς αποτελεσματική δικαιοσύνη, δεν μπορεί να υπάρξει εμπιστοσύνη στους θεσμούς και, κατ’ επέκταση, δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.
Η κοινωνική απογοήτευση και η ανάγκη για μια νέα πολιτική κουλτούρα
Η απογοήτευση της κοινωνίας δεν αφορά μόνο την οικονομία ή την πολιτική. Είναι βαθύτερη και σχετίζεται με την αίσθηση ότι τίποτα δεν αλλάζει και ότι η χώρα είναι καταδικασμένη να επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη. Πολλοί πολίτες έχουν παραιτηθεί από την ιδέα της πολιτικής συμμετοχής, θεωρώντας πως δεν υπάρχει ελπίδα για πραγματική αλλαγή.
Η Αποδέσμευση από αυτή τη νοοτροπία απαιτεί ένα νέο όραμα για τη χώρα. Ένα όραμα που θα εμπνεύσει την κοινωνία να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον. Οι πολίτες πρέπει να απαιτήσουν διαφάνεια, αξιοκρατία, λογοδοσία και ένα κράτος που θα λειτουργεί προς όφελος όλων και όχι προς όφελος των λίγων.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά αν δεν απαλλαγεί από τις δομές που την κρατούν καθηλωμένη. Η Αποδέσμευση δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, αλλά μια αναγκαιότητα που αφορά κάθε πτυχή της πολιτικής, της οικονομίας και της κοινωνίας. Το ερώτημα δεν είναι αν θα γίνει η Αποδέσμευση, αλλά πότε και πώς.
Το μεταπολιτευτικό μοντέλο, που υπήρξε θεμελιώδες για τη σταθερότητα του κράτους, φαίνεται να έχει εξαντλήσει τα όριά του και να εμφανίζεται αδύναμο να ακολουθήσει τις ταχύτατες πολιτισμικές αλλαγές προσφέροντας ανεπαρκείς λύσεις. Αν η κοινωνία δεν απαιτήσει μια νέα πορεία, τίποτα δε θα αλλάξει. Αν, όμως, οι πολίτες διεκδικήσουν ένα διαφορετικό μέλλον, τότε η Αποδέσμευση μπορεί να γίνει πραγματικότητα.
Ο διάλογος μόλις ξεκίνησε. Το ερώτημα είναι: Είμαστε έτοιμοι να απαιτήσουμε την Αποδέσμευση που μας αξίζει;
Κουτσούκος Χρήστος
Επιχειρηματίας
Τελειόφοιτος Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου
Σχολή Δημόσιας Διοίκησης